Er is geen traditie in Denemarken met betrekking tot troonsafstand. Dat betekent dat we ons momenteel op nieuw historisch terrein bevinden. Een zeer praktische vraag is op dit moment nog niet opgehelderd: hoe gaan we koningin Margrethe II noemen na haar troonsafstand? Er is namelijk geen voorbeeld in Denemarken zelf. De laatste keer dat een Deense koning vrijwillig afstand deed van de troon was in 1146, toen koning Erik III het klooster inging. Dat lijkt nu niet aan de orde te zijn.
Update: 2/1/2023 19.00u. Het Deense Koninklijk Hof heeft zojuist aangekondigd dat Koningin Margrethe II van Denemarken na haar troonsafstand de naam Hare Majesteit Koningin Margrethe zal dragen. Dit is in lijn met de Belgische, Luxemburgse en Spaanse voorbeelden.
Prinses Margrethe (Nederland).
Toen Koning Willem I der Nederlanden in 1840 afstand deed van de troon, nam hij de titel Graaf van Nassau aan. Hoewel tijdgenoten hem nog steeds Zijne Majesteit noemden. Dit gaf een vreemde combinatie. Koningin Wilhelmina koos in 1948 voor een logischer optie. Ze redeneerde dat ze het koningschap en de bijbehorende waardigheid had overgedragen aan haar dochter. Ze hervatte de titel van voor haar inhuldiging: Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina der Nederlanden. Koningin Juliana in 1980 en Koningin Beatrix in 2013 volgden.
Koningin Margrethe (België, Luxemburg en Spanje).
België kende zijn eerste troonsafstand in 1951. De positie van Koning Leopold III was zodanig verslechterd dat hij niet langer kon blijven regeren. Zijn zoon de koninklijke prins Boudewijn zou hem opvolgen. Leopold bleef echter koning in zijn titel. Hetzelfde geldt voor Koning Albert II, die in 2013 afstand deed van de troon en nu formeel Zijne Majesteit Koning Albert II is. Dit brengt wel een kleine verandering met zich mee. De regerende koning draagt in België namelijk de titel Koning der Belgen. Koningin Paola zei ooit in een interview: ‘het is logisch, want hij is een koning’. Dit is in lijn met het oude koninklijke gebruik ‘eens een koning, altijd een koning’.
In Luxemburg behield groothertog Jean in 2000 zijn groothertogelijke titel. Ook hier zat het verschil in de details. De formulering: ‘De Groothertog van Luxemburg’ was voorbehouden aan de regerende groothertog. Vanaf 2000 dus de nieuwe groothertog Henri.
Met de troonsafstand van koning Juan Carlos I van Spanje werd zijn zoon Felipe de nieuwe koning. Zijne Majesteit Koning Juan Carlos behield de titel Koning en de stijl van Majesteit, maar verbleef na zijn troonsafstand bijna volledig in het buitenland.
Koningin-Emeritus Margrethe (het Vaticaan en Japan)
Paus Benedictus XVI schreef geschiedenis toen hij in 2013 zijn aftreden als paus aankondigde. Naast bisschop van Rome is de paus ook Gods vertegenwoordiger op aarde. Hoe was het mogelijk dat er twee pausen tegelijk rondliepen in het Vaticaan? Toch gebeurde dit. Benedictus XVI behield zijn pauselijke naam en zijn pauselijke waardigheid (zo bleef hij de witte kleur dragen). De eerste maanden van zijn emiraat verbleef hij buiten Rome in Castel Gandolfo om de nieuwe pausverkiezing niet te beïnvloeden. Na de verkiezing van paus Franciscus verscheen Benedictus een paar keer in het openbaar. Wat ongebruikelijk was, was dat nieuw benoemde kardinalen langs de oude paus dikwijls gingen. Het toont aan dat het levende geschiedenis was en dat er nog geen protocol was voor deze situatie.
In Japan was het voor de keizer niet mogelijk om af te treden. Daarom werd er in 2017 een aparte wet aangenomen in het parlement die keizer Akihito toestaat om af te treden. De wet beschrijft ook dat hij na zijn troonsafstand keizer-emeritus zal zijn.
In Spanje wordt koning Juan Carlos door de pers meestal koning emeritus genoemd. Het Koninklijk Hof noemde de voormalige koning echter ‘gewoon’ Koning Juan Carlos.
